Skerða vextir og aðrar fjármagnstekjur greiðslur Tryggingastofnunar?

Þetta er með algengari spurningum um greiðslur og skerðingar almannatrygginga. Á kaffistofum landsins er ýmislegt fullyrt um áhrif fjármagstekna, nokkuð sem sannarlega er mikilvægt að hafa á hreinu, enda geta miklir hagsmunir verið í húfi. Oft leitar fólk því til mín því það „...veit ekki hverju skal trúa“.

Má eitthvað eiga? Tekur því að geyma eitthvað á bók? Er ekki betra að fela þetta? Minnka ekki greiðslurnar bara á móti?

Þau fáu bankahólf sem eftir eru á landinu geyma að líkindum talsvert lausafé sem þar hefur verið komið fyrir svo Tryggingastofnun hirði það ekki. En er það tilfellið? Hverju eigum við að trúa?

Eitt af mörgu sem valdið hefur misskilningi í tengslum við greiðslur og skerðingar er að orðið ellilífeyrir getur þýtt tvennt. Annars vegar er það notað þegar greiddar eru ævilangar mánaðarlegar greiðslur úr samtryggingarlífeyri lífeyrissjóða. Hins vegar er sama orð notað um greiðslur almannatrygginga. Þá berast greiðslur frá skattgreiðendum til lífeyrisþega í gegnum Tryggingastofnun. Hér verður rætt um hið síðarnefnda.

Hafa eignir áhrif á ellilífeyri?

Nei. Flóknara er það ekki. Greiðslur ellilífeyris almannatrygginga eru tekjutengdar, ekki eignatengdar. Sú fjárhæð sem liggur inni á bankabók, í fjárfestingum, fasteignum, listaverkum eða öðru hefur því ekki áhrif. Mýtan um að vegna almannatrygginga megi fólk ekkert eiga á því ekki við rök að styðjast.

En ef ég fæ vexti á bankabókina mína?

Já. Tekjur okkar hafa áhrif á greiðslur stofnunarinnar og skerða þær. Ekkert sérstakt frítekjumark er hjá TR vegna fjármagnstekna, en vegna atvinnu nemur frítekjumarkið 200.000 kr. á mánuði (eða 2,4 milljónum króna á ári), viðbótarlífeyrissparnaður skerðir ekki (óháð fjárhæð) og þar að auki nemur almennt frítekjumark heildartekna í dag 36.500 kr. á mánuði.

Ertu að nota rétta reikninginn? Smelltu til að lesa grein

Er þá ekki betra að fela peningana fyrir stofnuninni? Eru skerðingar ekki króna á móti krónu?

Í kvikmyndunum um drauginn Beetlejuice er sagt að sé nafn hans kallað þrisvar muni hann birtist, með tilheyrandi ærslagangi og vitleysu. Fimm sinnum þurfti að segja nafn hins illa Candyman í samnefndri kvikmynd. Skerðingar Tryggingastofnunar eru þó ekki króna á móti krónu, hversu oft sem það er hrópað, veinað, orgað og galað. Þetta er vinsæll söngur, en breytir því ekki að hinar margumtöluðu króna á móti krónu skerðingar ellilífeyris Tryggingastofnunar eru ekki til.

Skerðingar umfram frítekjumörk nema 45% (fyrir skatt) hjá fólki í sambúð og 56,9% hjá einstæðum. Hin skerta fjárhæð hefði þó ekki verið greidd út að fullu, vegna skatta. Því nema skerðingar í vasa viðkomandi nokkuð lægri fjárhæð. Hjá samsköttuðum getur verið þægilegt að hafa sem þumalputtareglu að fjármagnstekjur geti skert greiðslur um tæpa 30 aura á móti hverri krónu, nettó.

Þó skulum við hafa í huga að í augum Tryggingastofnunar eru fjármagnstekjur pars á sameiginlega ábyrgð þeirra. Fái annað hjóna greiðslur frá Tryggingastofnun, en ekki hitt, nema áhrifin því tæpum 15 aurum eftir skatt vegna hverrar krónu.

Tökum dæmi sem sýnir áhrif skatta og skerðinga:

Hjón ávaxta 20 milljónir króna á bankabók og fá af henni 7% vexti á ári. Annað þeirra fær greiðslur frá Tryggingastofnun en hitt ekki.

• Vextir ársins nema 1.400.000 kr.

• Fjármagnstekjuskattur, eftir samanlagt 600.000 kr. frítekjumark skattsins, nemur 176.000 kr. 1.400.000-600.000) x 0,22 = 176.000

• Skerðingar nema 315.000 kr. fyrir skatt, 195.332 kr. eftir skatt. 1.400.000 / 2 = 700.000 kr. 700.000 kr. x 0,45% = 315.000 kr. 315.000 kr. - (315.000 x 37,99% (2. skattþrep)) = 195.332 kr.

1.400.000 kr. vextir

-176.000 kr. fjármagnstekjuskattur

-195.332 kr. skerðingar

= 1.028.668 kr. eftir skatta og skerðingar

Þau halda þrátt fyrir allt eftir 73% af vöxtunum sem er sannarlega betra en að fela fjármunina fyrir stofnuninni og fá enga vexti.

Skerðingar eiga þó ekki bara við um vaxtatekjuri. Skert er vegna allra fjármagnstekna, svo sem leigutekna, verðtryggingar og söluhagnaðar.

En hvað ef ég fæ arf?

Ekki er skert ef fólki tæmist arfur. Sé arfurinn ávaxtaður myndast þó fjármagnstekjur, sem skerða greiðslur eins og fram hefur komið.

Skráðu þig á póstlista og lestu þér nánar til um lífeyrismál með því að smella á myndina að ofan

Hvað ef ég geymi peningana í sjóði eða í eignastýringu hjá banka?

Skattar og skerðingar miða við þær fjármagnstekjur sem greiddar eru út, svo sem vexti, verðtryggingu, hagnað og fleira. Sjóðir eru þess eðlis að ekki er litið svo á að hagnaður hafi myndast (og þar með fjármagnstekjur) fyrr en fjármagn er tekið úr sjóðnum, með hagnaði.

Dæmi: 20 milljónir króna eru ávaxtaðar í sjóði eða í eignastýringarsafni hjá banka. Ávöxtun nemur 10%. 1 milljón króna er nú innleyst úr sjóðnum.

Í stað þess að fjármagnstekjur nemi 2 milljónum króna (20.000.000 kr. x 10%) nema þær 100.000 kr. (1.000.000 x 10%). Fjármagnstekjur og skerðingar eru því minni á þeim tímapunkti en ef allur hagnaðurinn hefði verið greiddur út. Því fást óskertir vaxtavextir (engir skattar og engin skerðing) á meðan inneignin stendur óhreyfð.

Tekur því að ávaxta peninga?

Samkvæmt þessu virðist ljóst að sannarlega tekur því að ávaxta fé, hvernig svo sem farið er að því. Sé sparifé falið undir koddanum er það afhent verðbólgunni sem kveikir í bunkanum og brennir seðlana hægt og rólega. Það viljum við að sjálfsögðu ekki.

Þrátt fyrir skatta og skerðingar er óneitanlega skárra er að fá einhverja ávöxtun en enga.

---

Lífeyrismál og starfslok - vefnámskeið

Allt sem mikilvægast er að hafa á hreinu við undirbúning starfsloka

 

Þetta vinsæla námskeið er reglulega haldið hjá fyrirtækjum og stofnunum en er nú einnig í boði í þægilegu vefkennslukerfi.

​

Námskeiðinu fylgir m.a.:

• Yfir 3 klst. af fyrirlestrum

• Aðgengi að efninu í 12 mánuði

• Mikið magn ítarefnis

• Próf úr köflum

• Tékklisti vegna undirbúnings starfsloka

Nánar